Miokinat janë substanca hormonale të çliruara nga muskujt skeletorë gjatë aktivitetit fizik dhe kanë një gamë të gjerë efektesh biologjike që janë jetike për ruajtjen e shëndetit të trupit. Roli i tyre është veçanërisht i rëndësishëm në kuadrin e rregullimit të metabolizmit dhe proceseve inflamatore, gjë që i bën ata elementë kyç në luftën kundër sëmundjeve kronike si diabeti i tipit 2, sëmundjet kardiovaskulare dhe obeziteti. Gjatë stërvitjes, qelizat e muskujve (miocitet) sintetizojnë dhe lëshojnë miokina në qarkullim në përgjigje të tkurrjes së fibrave muskulore. Këto molekula veprojnë parakrine (në qelizat e afërta), autokrine (në vetë qelizat e muskujve) dhe endokrine (në indet dhe organet e largëta), gjë që i bën ato rregullatorë të fuqishëm të proceseve të ndryshme fiziologjike. Disa nga miokinat më të njohura përfshijnë interleukin-6 (IL-6), irisin, miostatin dhe interleukin-15 (IL-15).
- Interleukin-6 (IL-6) është një nga miokinat e para që u zbulua dhe ka një rol unik të dyfishtë në trup. Gjatë stërvitjes, lirimi i tij rritet ndjeshëm dhe IL-6 funksionon si një agjent anti-inflamator. Aktivizon procesin e lipolizës (shpërbërjes së yndyrës) dhe rrit marrjen e glukozës nga muskujt, gjë që ndihmon në kontrollin e niveleve të sheqerit në gjak dhe përmirëson metabolizmin e energjisë. Përveç kësaj, IL-6 shtyp lirimin e disa citokineve pro-inflamatore, të tilla si interleukina-1β dhe faktori i nekrozës së tumorit-α (TNF-α), të cilat shoqërohen me gjendje inflamatore kronike.
- Irisina është një tjetër miokinë e rëndësishme që lirohet gjatë aktivitetit fizik dhe ka efekte të rëndësishme metabolike. Promovon shndërrimin e qelizave të bardha yndyrore (të cilat ruajnë energjinë) në qeliza dhjamore kafe (të cilat djegin energjinë dhe krijojnë nxehtësi), ky efekt është veçanërisht i dobishëm për kontrollin e peshës trupore dhe rritjen e shpenzimeve të energjisë, gjë që mund të ndihmojë në parandalimin e obezitetit dhe sëmundjeve metabolike të lidhura me to.
- Miostatina është një tjetër miokinë, por ndryshe nga të tjerat, ajo vepron si një rregullator negativ i rritjes së masës muskulore. Funksioni i tij është të kufizojë rritjen e tepërt të muskujve dhe te njerëzit me mutacione gjenetike që ulin nivelin e miostatinës, vërehet rritje e konsiderueshme e masës muskulore. Megjithatë, aktiviteti i tepërt i miostatinës mund të jetë i dëmshëm, pasi shoqërohet me humbje të masës muskulore në sëmundje të ndryshme si sarkopenia (humbja e masës muskulore në plakje) dhe sëmundjet kronike.
- Interleukin-15 (IL-15) është një miokinë që gjithashtu ka efekte pozitive në metabolizmin e yndyrës dhe glukozës. Ai luan një rol në rritjen e masës muskulore dhe lidhet me një reduktim të yndyrës viscerale, duke e bërë atë potencialisht të rëndësishëm për reduktimin e rrezikut të çrregullimeve metabolike si diabeti i tipit 2 dhe sëmundjet kardiovaskulare.
Miokinat, me vetitë e tyre anti-inflamatore dhe metabolike, veprojnë si një lidhje e rëndësishme midis aktivitetit fizik dhe përmirësimit të shëndetit. Ushtrimi i rregullt shkakton një çlirim afatgjatë të miokinave, gjë që çon në përmirësimin e menaxhimit të burimeve energjetike të trupit, ndjeshmëri më të mirë ndaj insulinës dhe reduktim të inflamacionit kronik. Kjo, nga ana tjetër, mund të zvogëlojë rrezikun e zhvillimit të sëmundjeve kronike, duke përfshirë sëmundjet kardiovaskulare, diabetin dhe madje edhe disa lloje të kancerit.
Përveç kësaj, miokinat mund të luajnë një rol në mbrojtjen e sistemit nervor. Disa kërkime sugjerojnë se miokinat mund të kalojnë barrierën gjak-tru dhe të veprojnë në tru, gjë që mund të ndihmojë në uljen e rrezikut të sëmundjeve neurodegjenerative si sëmundja e Alzheimerit. Në këtë kontekst, miokinat konsiderohen si një nga mekanizmat përmes të cilit aktiviteti fizik mund të ketë një ndikim pozitiv në shëndetin mendor dhe funksionin kognitiv.
