Осмотскиот притисок игра клучна улога во регулирањето на балансот на течности и електролити во телото преку механизми кои вклучуваат лачење на вазопресин (исто така познат како антидиуретичен хормон или ADH) од задната хипофиза. Овој процес е дел од еден од главните хомеостатски механизми на телото што овозможува контрола на волуменот на течноста и концентрацијата на електролитите, особено натриумот, за одржување на осмотската рамнотежа на крвта и внатрешните течности. Осмотскиот притисок се однесува на концентрацијата на растворени материи, како што се електролити (натриум, калиум, хлорид), во крвта и телесните течности. Тоа е директен показател за количината на вода во однос на растворените материи. Кога се зголемува осмотскиот притисок, што значи дека концентрацијата на растворени материи е висока, тоа сигнализира дека телото губи вода или дека внесот на вода е недоволен. Оваа состојба ја откриваат осморецепторите лоцирани во хипоталамусот, мозочниот регион одговорен за регулирање на многу витални функции, вклучувајќи го и балансот на течности. Кога осморецепторите детектираат зголемување на осмотскиот притисок, тие ги активираат сигналите што доведуваат до зголемено лачење на вазопресин од задниот дел на хипофизата. Вазопресинот се смета за еден од најважните хормони за регулирање на волуменот на крвта и концентрацијата на течности. Неговата главна функција е да го намали излачувањето на вода преку урината, со што ја зголемува реапсорпцијата на водата во бубрезите.
Дејството на вазопресинот се јавува во собирните канали на нефроните во бубрезите, каде што овој хормон ја зголемува пропустливоста на каналите за вода. Вазопресинот го постигнува ова со активирање на каналите на аквапорин-2 во клетките на собирниот канал, што овозможува водата да се движи од урината назад во циркулаторниот систем. Како резултат на тоа, количината на урина се намалува и концентрацијата на урината се зголемува, што е начин на кој телото ја задржува водата и ја разредува крвта. Овој механизам не само што ја одржува рамнотежата на течностите во телото, туку игра важна улога и во регулирањето на крвниот притисок, бидејќи количината на вода во циркулаторниот систем директно влијае на волуменот на крвта и на самиот притисок. Во услови на дехидрација, кога осмотскиот притисок е висок, телото ќе задржи што повеќе вода за да ја врати рамнотежата, а со тоа и нормалните физиолошки функции. Спротивно на тоа, кога осмотскиот притисок се намалува, односно кога концентрацијата на електролити е мала и телото има доволно или премногу вода, хипоталамусот го намалува лачењето на вазопресин. Ова им овозможува на бубрезите да излачуваат повеќе вода преку урината, што резултира со потенка урина и поголема количина на излачена течност, со што се одржува нормалниот осмотски притисок.
Покрај тоа, вазопресинот може да се регулира не само со осмотскиот притисок, туку и со волорецепторите во срцето и големите садови, кои откриваат промени во волуменот на крвта. На пример, кога волуменот на крвта е намален поради загуба на течности (како при крварење или тешка дехидрација), вазопресинот се лачи во поголеми количини за да се зголеми реапсорпцијата на водата и со тоа да помогне да се врати волуменот на крвта во нормала. Интересен аспект е што вазопресинот, покрај главната антидиуретска функција, може да влијае и на крвните садови. При повисоки концентрации, овој хормон предизвикува стеснување на крвните садови (вазоконстрикција), што исто така може да помогне во одржување на крвниот притисок, особено во ситуации на намален волумен на крв. Затоа, неговото име „вазопресин“ всушност доаѓа од неговата способност да врши притисок врз крвните садови.
Патолошки состојби кои влијаат на лачењето на вазопресин, како што е дијабетес инсипидус, може да доведат до нарушување на овие процеси. Во оваа состојба, телото не произведува доволно вазопресин или бубрезите не реагираат правилно, што доведува до прекумерно лачење на разредена урина и хронична дехидрација. Оваа состојба бара специфичен третман за прилагодување на осмотската рамнотежа и спречување на сериозни компликации. Од друга страна, прекумерното лачење на вазопресин, како што се јавува кај синдромот на несоодветно лачење на антидиуретичен хормон (SIADH), може да резултира со прекумерно задржување на водата, што доведува до хипонатремија (ниско ниво на натриум во крвта). Оваа состојба може да има сериозни последици, вклучително и нарушување на функцијата на мозокот, бидејќи е нарушен осмотскиот притисок помеѓу крвта и мозочните клетки.
