“Ултравиолетовите зраци и рак на кожа“

Ултравиолетовите (УВ) зраци, особено УВБ зраците, можат директно да влијаат на структурата на ДНК во клетките на кожата, предизвикувајќи мутации кои се клучен фактор за развој на рак на кожата. Овие мутации произлегуваат од создавањето на димери на тимин – абнормални врски помеѓу два соседни тимински нуклеотиди во ДНК. Овие димери на тимин го нарушуваат правилното функционирање на ДНК, што доведува до грешки во репродукцијата на генетскиот материјал. Кога клетките се обидуваат да ја поправат таквата оштетена ДНК, често се случуваат грешки кои можат да доведат до генетска нестабилност. Ваквите грешки ја зголемуваат можноста за неконтролирана клеточна делба, што е основен механизам за формирање на тумор. Особено во клетките на кожата, каде ДНК често е изложена на УВ зраци, овој процес претставува значителен ризик за развој на рак на кожата, вклучувајќи ги најчестите форми на рак како што се карцином на базалните клетки и сквамозен карцином, но исто така и многу поагресивни форми – меланом.

Тиминските димери се типични за директно оштетување на ДНК предизвикано од УВБ, но УВА зраците, кои продираат подлабоко во кожата, исто така може да предизвикаат индиректно оштетување на ДНК преку формирање на реактивни видови кислород. Овие слободни радикали ја оштетуваат ДНК и клеточните мембрани, што дополнително го зголемува ризикот од развој на канцерогени промени.

Иако клетките имаат механизми за поправка на оштетувањето на ДНК, како што е поправка на ексцизија на нуклеотид, овие системи не се секогаш совршени. Ако оштетувањето на ДНК не е правилно поправено или системите за поправка се преоптоварени со прекумерна изложеност на УВ, мутациите може да се акумулираат, што на крајот ќе доведе до малигна клеточна трансформација.

Затоа, превенцијата со ограничување на изложувањето на сонце и редовна употреба на креми со висок заштитен фактор (SPF), како и носење заштитна облека, игра клучна улога во заштитата на кожата од овие опасни ефекти.