Крвно-мозочната бариера е витална структура во централниот нервен систем која обезбедува селективна пропустливост помеѓу циркулирачката крв и мозочното ткиво. Ги штити невроните и другите мозочни клетки од потенцијално штетни материи како што се токсините, патогените и воспалителните медијатори, притоа овозможувајќи минување на есенцијалните хранливи материи, како што се гликозата и амино киселините, и го регулира транспортот на јоните. Таа е формиран од ендотелијални клетки кои се цврсто меѓусебно поврзани преку таканаречените „tight junctions“, кои го спречуваат неконтролираното поминување на супстанции. Овие клетки ги обложуваат капиларите во мозокот и создаваат бариера која е многу помалку пропустлива од капиларите во другите делови од телото. Поддржана од астроглијални и перицити клетки, оваа бариера ја одржува хомеостазата во мозочното ткиво и го штити мозокот од промени во составот на плазмата и од потенцијално штетни агенси.
Нарушувањето на интегритетот на крвно-мозочната бариера може да има сериозни здравствени последици. Високиот крвен притисок (хипертензија) е еден од факторите што може да доведе до зголемена пропустливост, овозможувајќи навлегување на штетни материи во мозокот и поттикнување на воспалителни процеси. Инфекциите, како што се менингитисот и енцефалитисот, можат директно да ја компромитираат бариерата, што резултира со инвазија на патогенот на ЦНС. Оксидативниот стрес, предизвикан од прекумерното производство на радикали на кислород, исто така може да ги оштети ендотелните клетки и да ја наруши функцијата на крвно-мозочната бариера.
Превенцијата на нарушувањата на крвно-мозочната бариера е клучна за одржување на здравјето на централниот нервен систем и заштита од невролошки болести. Неколку стратегии може да се применат за да се намали ризикот од нарушување на пропусливоста:
- Редовна контрола на крвниот притисок
- Намалување на оксидативниот стрес
- Здрава и балансирана исхрана
- Редовна физичка активност
- Избегнување на пушење и прекумерна консумација на алкохол
- Превенција и навремено лекување на инфекции
- Редовни прегледи и следење на здравствените состојби
Нарушувањето на крвно-мозочната бариера е поврзано со различни невролошки нарушувања, вклучувајќи мултиплекс склероза, Алцхајмерова болест и мозочен удар. Враќањето на интегритетот на бариерата и нејзината функција е во фокусот на многу истражувања, со цел да се развијат терапевтски стратегии за заштита на мозокот од оштетување и ублажување на ефектите од овие болести.
